Bazylika katedralna śś. Janów w Toruniu nazywana także Katedrą Świętojańską - gotycki, najstarszy w Toruniu kościół dominujący nad miastem. Jego patronami jest dwóch świętych Janów - Chrzciciel i Ewangelista.
Budowę świątyni zaczęto już w roku 1260. Swój aktualny wygląd wielkiej, trójnawowej hali z charakterystyczną, potężną wieżą uzyskał w XV wieku - w latach 1468/73 podwyższono nawy. Miało to też znaczenie symboliczne - w końcu nie dawno wypędzono z Torunia Krzyżaków. Co ciekawe wówczas w katedrze działało ok. 70 duchownych. Katedra robi duże wrażenie - jest jedną z większych gotyckich kościołów w tej części Europy. W czasach jagiellońskich gościła królów na nabożeństwach, którzy często zjawiali się w Toruniu, wybierano tam rajców i ławników miejskich. Monumentalna bryła mówiła jasno jak bogatym i znaczącym miastem był Toruń w średniowieczu i początku nowożytności. W czasach reformacji, katedra Świętojańska pozostała katolicka, a rezydujący w niej jezuici prowadzili działalność kontrreformacyjną.
W skład cennego wyposażenia wnętrza wchodzi m.in. gotycka chrzcielnica, w której prawdopodobnie ochrzczony został Mikołaj Kopernik oraz jego najstarszy pomnik (1776 rok). W prezbiterium zachowały się malowidła ścienne z XIV wieku i monumentalny obraz "Sąd Ostateczny" (6,4 x 5,1 m.): Chrystus na Drzewie Życia i św. Janów - Ewangelisty i Chrzciciela. W ołtarzu głównym znajduje się późnogotycki tryptyk wykonany w warsztacie toruńskim. Charakterystyczną rzeźbą dla katedry Świętojańskiej jest "Piękna Madonna Toruńska". Oryginał pochodził z XIV wieku, dzisiaj możemy oglądać tylko kopie, ponieważ figurka została zrabowana przez nieznanego żołnierza niemieckiego w czasie II wojny światowej.
Niewątpliwie dużą osobliwością toruńskiej katedry jest także dzwon "Tuba Dei". Jest to wielki dzwon zawieszony od 1500 r. w wieży kościoła. Zajmuje drugie miejsce w Polsce (po krakowskim Zygmuncie) pod względem wielkości średniowiecznych dzwonów - jest wysoki na 2 metry, a waży aż 7,5 tony. Charakterystyczny dla katedry jest także zegar flisaczy wiszący w zewnętrznej stronie wieży.
Katedra w Toruniu w ogóle nie ucierpiała podczas działań wojennych XX wieku w odróżnieniu od gdańskiej bazyliki. Do naszych czasów przetrwała jako symbol świetności Torunia i jako piękna część panoramy Starówki widzianej z drugiego brzegu Wisły.
Archikatedry | Białystok • Częstochowa • Frombork • Gdańsk • Gniezno • Katowice • Kraków • Lublin • Łódź • Poznań • Przemyśl • Szczecin • Warszawa • Wrocław |
---|---|
Katedry | Bielsko-Biała • Bydgoszcz • Drohiczyn • Elbląg • Ełk • Gliwice • Gorzów Wielkopolski • Kalisz • Kielce • Koszalin • Legnica • Łomża • Łowicz • Opole • Pelplin • Płock • Radom • Rzeszów • Sandomierz • Siedlce • Sosnowiec • Świdnica • Tarnów • Toruń • Warszawa • Włocławek • Zamość • Katedra polowa Wojska Polskiego w Warszawie |
Konkatedry | Chełmża • Gdańsk • Gołdap • Kamień Pomorski • Kołobrzeg • Kwidzyn • Lubaczów • Olsztyn • Ostrów Wielkopolski • Prabuty • Sokołów Podlaski • Stalowa Wola • Suwałki • Warszawa • Zielona Góra • Żywiec |